Inleiding: De manier waarop we een bijbeltekst lezen, wordt vaak bepaald door hoe we deze altijd hebben gelezen en uitgelegd. Af en toe ontdekken we nieuwe dimensies. De Heilige Geest speelt ongetwijfeld een belangrijke rol bij dergelijke inzichten. We kunnen dit proces ook aanmoedigen door vragen te stellen. Deze twee benaderingen (de intuïtieve en de rationele) hoeven niet met elkaar te botsen, maar kunnen in harmonie zijn. Vandaag, terwijl ik naar een uitstekende preek over deze gelijkenis luisterde, begon ik onmiddellijk na te denken over iets dat niet werd besproken. Natuurlijk kan niet alles in één preek worden besproken. Maar hier is wat ik dacht.

Vraag: Als de wijnstok Christus vertegenwoordigt, en Christus is volmaakt, waarom moet God dan takken van die ware en perfecte wijnstok verwijderen? Het zegt duidelijk: “Hij verwijdert elke tak in mij die geen vrucht draagt”. Hoe kan de ware wijnstok takken hebben die geen vrucht dragen, zodat ze verwijderd moeten worden? Was het misschien toch niet de ware wijnstok, of was de ware wijnstok niet volmaakt? Het probleem wordt niet opgelost door te zeggen dat we de ranken zijn, want in de gelijkenis maken we nog steeds deel uit van die wijnstok. En voor zover we niet meer “verblijven” in die wijnstok, lijkt het te zijn omdat “we” zijn gesnoeid, weggegooid, verdord, verzameld, in het vuur geworpen en / of verbrand.

Dit zijn allemaal stadia van verval, die maar in één richting gaan en onomkeerbaar lijken. Ze zijn mysterieus, omdat ze het initiële snoeien niet verklaren. Als een tak niet langer aan de wijnstok blijft, waarom moet hij dan worden gesnoeid? En als hij wordt gesnoeid, snijdt dat hem dan op zichzelf niet af van de levengevende sappen, zodat hij geen vrucht kan dragen? Zou het kunnen dat de tak de kostbare sappen gebruikt zonder fruit te produceren? Dat zou nog steeds een mysterie zijn, want het zou die krachtige en levengevende geestelijke sappen, die de Heilige Geest vertegenwoordigen en als Christus zijn, in sommige gevallen ondoeltreffend maken.

Een ander antwoord op dit probleem zou kunnen zijn om op de grenzen van elke analogie te wijzen. Rekken we de betekenis niet te veel op en stellen we misschien onmogelijke vragen? Aan de andere kant zijn vragen over het onvolmaakte dat deel uitmaakt van het perfecte, behoorlijk essentieel. Ze hebben ook betrekking op de kwestie van goed en kwaad. Dus laten we deze gedachtegang voortzetten. Hoe kunnen we deze verzen zo interpreteren dat er minder (schijnbare) tegenstrijdigheid is?

  • De gelijkenis bevat twee belangrijke aanwijzingen. Ten eerste zijn de takken die geen vrucht dragen niet de enige die worden gesnoeid. Hetzelfde gebeurt met die welke wel vrucht dragen, om ze meer vrucht te laten dragen! Dit betekent dat er geen zwart-witsituatie is, maar een heel spectrum van meer of minder groei. Het zijn niet de goeden versus de slechten, waarbij de ene groep wordt beloond en de andere wordt gestraft, hoewel dat laatste in extreme situaties nog steeds het geval zou kunnen zijn.
  • Ten tweede spreekt de tekst niet alleen over in Christus blijven, maar ook over Christus die in ons blijft. Het is waar dat Christus één van ons werd bij de incarnatie. Ons mensenbloed stroomde ook door zijn aderen en hij wist van onze verlangens en ons lijden. Christenen geloven ook dat Christus de Tak is waarnaar wordt verwezen in Jesaja 11: 1: “Een scheut zal opkomen uit de stronk van Isaï; van zijn wortels zal een tak vrucht dragen ”. En zo maakt hij deel uit van de menselijke wijnstok, zoals zijn discipelen (geestelijk gezien) een deel van hem zijn.
  • Dan zijn er aanwijzingen in het Nieuwe Testament dat ieder van ons individueel kan worden beschouwd als een soort wijnstok, een (secundaire) bron van positieve energie. Jezus zegt in Johannes 7: 38,39: “Wie in Mij gelooft, zoals de Schrift zegt: ‘Stromen van levend water zullen van binnenuit stromen.'” Hij sprak over de Geest, die degenen die in Hem geloofden later zouden ontvangen”.

Als we al deze beelden en aanwijzingen bij elkaar nemen, bezitten we beschrijvingen van het goddelijke leven, welk leven zich onvermijdelijk uitstrekt tot een gemeenschap (anders zou het niet goddelijk en inspirerend zijn) en terugkeert naar God. Het stroomt in een cirkel. Net zoals de vruchten van de wijnstok zaden bevatten die nieuwe wijnstokken kunnen beginnen, zo zijn de vruchten van ons leven in Christus belangrijk omdat ze dat leven in ons en in anderen kunnen voortzetten. En wat we voor anderen doen, zal zijn alsof we het voor Christus hebben gedaan. De goede werken zijn dus geen doel op zich, iets wat primair beloond of gestraft moet worden, maar een grenzeloze, natuurlijke en genezende stroom van puur zijn.

De hele gelijkenis gaat over integratie en scheiding. Een gemeenschap is een aantal mensen wier levens met elkaar verweven en geïntegreerd zijn. Het beste dat kan gebeuren, is wanneer die levens ook nauw verbonden zijn met de Eeuwige. Maar hoe zit het met scheiding? De gelijkenis laat ons zien dat scheiding niet alleen een slechte zaak is. Sommige dingen zijn bedoeld om te worden verwijderd, om de vruchtbaarheid van de rest te vergroten. Laten we dit voor de verandering eens toepassen op onze persoonlijke wijnstokken of levens. Dit keer zijn we de teler, dus we kunnen dingen uit ons leven verwijderen die niet vruchtbaar zijn. Maar we maken ook nog steeds deel uit van de wijnstok van Christus, dus God zal soms dingen uit ons leven verwijderen om ons vruchtbaarder te maken. We hoeven niet alles zelf te doen!

Laten we, dit gezegd hebbende, eens kijken naar de zeven stadia van snoeien of gesnoeid worden.

  1. Bewustwording en besluitvorming. Het opstapelen van gewoonten, doelen en meningen lijkt gemakkelijker te zijn dan ze op te schorten of af te wijzen. Maar soms is het nodig om nee te zeggen, niet alleen tegen de gewoonten, doelen en meningen van anderen, maar ook tegen die van onszelf. We hoeven niet al onze idealen en verlangens op te geven, maar we kunnen onze energie ook niet blijven geven aan teveel details, dingen die we niet voldoende hebben onderzocht of hetgeen (potentieel) schadelijk is. Hetzelfde geldt voor onze gewoonten en meningen. We zullen niet iedereen tevreden kunnen stellen, maar we kunnen beginnen aan een zuivering en transformatie van onze meest problematische eigenschappen. Bewustzijn is de sleutel tot deze en alle volgende reinigingsfasen. Meteen aan het begin van de gelijkenis zegt Jezus dat zijn toehoorders gereinigd zijn door het woord (enkelvoud) dat hij tot hen heeft gesproken. Dit gaat over meer dan woorden (meervoud) of informatie. Het Woord dat actief is in schepping en recreatie is puur bewustzijn en genade.Om ons een beetje meer te helpen, worden sommige van onze doelen sowieso geblokkeerd door externe factoren. De omstandigheden veranderen en bepaalde dingen waarvan we dachten dat ze belangrijk waren (of dat nu waar is of niet), worden gewoon onmogelijk. We zullen ons op de één of andere manier moeten aanpassen. Ik zeg niet dat hier altijd een groots plan achter zit, maar het zal gemakkelijker zijn als we bewust accepteren zoals de dingen zijn en bewust beslissen over realistische en misschien zelfs betere doelen.
  2. Het eigenlijke snoeien. Zelfs als we bewust besluiten een doel of gewoonte op te geven, of bewust de realiteit van een wegversperring accepteren, zal het nog steeds pijn doen. Die pijn is wat mensen er vaak van weerhoudt van koers te veranderen. Ze zouden liever zien dat andere mensen veranderen, en dit kan een doel op zich worden dat al onze energie kan gaan kosten. We kunnen wel werken aan verandering bij anderen, maar we moeten eerst leren over verandering door het in onszelf toe te laten. Als we dit doen, zullen we veel beter begrijpen waarom anderen het zo moeilijk vinden om te veranderen. Helaas gebruiken veel verandermanagers hun kennis alleen om te manipuleren. Soms willen ze zelfs veranderen wat al vruchtbaar is, maar wat hen niet bevalt. God is zo niet. Het maakt niet uit welke moeilijkheden God in ons leven toelaat, God neemt nooit de vrijheid weg om onze eigen conclusies te trekken en ons eigen geweten te volgen. Integendeel, we krijgen de vrijheid om inconsequent te zijn! Het offer en de vergeving van Christus zorgen ervoor dat de schaamte van ons oude gedrag ons niet in datzelfde gedrag vasthoudt. De genade van de rechtvaardiging maakt ons vrij voor de heiliging.
  3. Weggooien. Dit betekent dat we afscheid moeten nemen van enkele van onze oude gewoonten, doelen en meningen. Het heeft geen zin om er steeds naar terug te keren, alsof we het niet zeker weten. Maar dit kan gebeuren als we er enig voordeel uit hebben gehaald, of als we nog geen geschikt alternatief hebben gevonden, of als de nieuwe aanpak ook is geblokkeerd. Zelfs in die gevallen helpt het meestal niet om terug te gaan naar de exacte oude situatie. De oude situatie bestaat waarschijnlijk niet meer, dus zelfs als de oude strategie een beetje werkte, is dat in de huidige situatie mogelijk niet meer het geval. We moeten bereid zijn onszelf voortdurend opnieuw uit te vinden. Aan de andere kant hoeven onze doelen niet het tegenovergestelde te worden van wat ze waren. Sommige mensen gaan helemaal van een sektarisch fundamentalisme of ritualisme naar atheïsme of losbandigheid. Dat is niet noodzakelijk. We moeten onze gewoonten en overtuigingen omzetten in iets dat zowel praktisch als medelevend is, met behoud van het beste van bepaalde tijdloze principes en tradities.
  4. Laat het verdorren. Als zelfs de dingen die vroeger werkten hun werkzaamheid verliezen, hoeveel te meer zullen de dingen die niet werkten dan nutteloos worden. Door tijd te laten verstrijken, zullen we meer bewijs zien dat het oude inderdaad op de één of andere manier onvoldoende was. Dat zal het gemakkelijker maken om niet terug te keren naar je vroegere manieren. Onthoud dat dit niet hetzelfde is als het ontwikkelen van veel schuldgevoelens over jezelf. Voordat je besloot te snoeien of jezelf te laten snoeien, wist je niet wat je nu weet. Nu heb je bovendien vergeving ontvangen. Het enige waar je je schuldig over moet voelen, is weigeren datgene los te laten wat je niet langer helpt om een ​​sterker, volwassener en verantwoordelijker persoon te worden.
  5. Het verzamelen. Als je terugkijkt op een aantal veranderingen die je moest doorvoeren of accepteren, zul je een patroon gaan zien. Het is belangrijk om lessen te trekken uit de gebeurtenissen in je leven en de manier waarop je reageerde. Groepeer ze en reflecteer. Net als in de vorige fase maakt dit het gemakkelijker om verdere wijzigingen aan te brengen. Het kan zijn dat dezelfde soort situaties steeds weer terugkwamen. Ze kunnen verband houden met je persoonlijkheid, of misschien ook niet. Nogmaals, geef jezelf niet te veel de schuld, maar waardeer jezelf dat je de tijd neemt om na te denken. Veel mensen bereiken dit stadium nooit en blijven gewoon hetzelfde gedrag of dezelfde gedachte op de automatische piloot herhalen.
  6. In het vuur gooien. Als je zeker bent van de patronen die niet in orde of verouderd zijn, kun je die patronen gaan aanpakken in plaats van de individuele ongewenste acties en gedachten. In deze fase zijn een aantal zaken erg belangrijk. Nogmaals, pas het eerst op jezelf toe. Misschien heb je genoeg kennis opgedaan om ook anderen bij dit proces te helpen, maar het gaat niet om individuele handelingen of gedachten die je misschien afkeurt, het gaat meer om de patronen en de criteria die gebruikt moeten worden om iets wenselijk of ongewenst te noemen. Enkele van die criteria kunnen geloof, vrijheid, volwassenheid, gelijkheid, eerlijkheid en mededogen zijn. Deze fase gaat niet zozeer over het beoordelen van individuen of individuele meningen, maar over het kijken naar trends in de samenleving en het stellen van de juiste vragen. De meesten van ons vertrouwen te veel op uiterlijke kenmerken en  verklikker-signalen. Die externe symbolen die we vaak gebruiken om snel te identificeren wie de vijand is, zullen nu niet behulpzaam zijn, omdat innerlijke motivaties belangrijker zijn dan culturele en andere geconditioneerde uitingen.We moeten echter ook de strategieën van bepaalde groepen, organisaties en regeringen krachtig veroordelen wanneer deze duidelijk de beginselen van algemeen fatsoen, rechtvaardigheid en welwillendheid schenden. Dit is vooral urgent wanneer ze ten onrechte doen alsof ze alleen goede bedoelingen hebben, maar intussen openlijk de noodzaak van waarheid, gerechtigheid en barmhartigheid ontkennen. Het zou onze profetische verantwoordelijkheid kunnen worden genoemd om dergelijke corruptie aan de kaak te stellen. Het feit dat God het ultieme oordeel velt, betekent niet dat we niet geroepen zijn om een moedig ​​standpunt in te nemen en het kwaad resoluut af te wijzen.
  7. Laten verbranden. Deze fase is vergelijkbaar met fase 4, het verwelken. Als de ongewenste patronen correct zijn geïdentificeerd, zal deze fase een verdere bevestiging zijn. Maar nogmaals, dit zal tijd kosten. De eerste reactie zal een schok zijn voor ons systeem en voor ‘het’ systeem. Ik moet echter benadrukken dat dit “branden” niet over geweld of vernietiging gaat. Alle wijnstokken waarvan de takken en kleine druiven zijn verwijderd, overleven en gedijen zelfs. Wat een contrast met bijvoorbeeld de “Great Reset” die momenteel wordt uitgerold door het World Economic Forum! Een reset is een gevaarlijk concept, geleend uit de wereld van computers en gadgets. Het berust op het volledig wissen van het werkgeheugen en bepaalde instellingen in een machine, zodat, hopelijk, bepaalde fouten die ons dwars zaten, niet opnieuw zullen optreden. Dit is echter een modern bijgeloof, gepromoot door een rijke sekte. De schade kan ernstig zijn, aangezien mens en samenleving niet zijn zoals computers die je kunt uitschakelen of herstarten. Als we de vorige snoeifasen overslaan of het grote publiek niet betrekken bij het reflectie- en besluitvormingsproces, zal de fase van het verbranden alleen maar rampzalig zijn. Helaas beschouwt de nieuwe technocratische leiderschapsstijl onze vrijheid als één van de oorzaken van onze huidige problemen, die door de Reset moeten worden opgelost. Nogmaals, het snoeien in onze evangelielezing is een veel zorgvuldiger proces.

Gisteren, 4 mei 2021, in Nederland de nationale herdenkingsdag voor onze gesneuvelde soldaten uit WOII en daarna, schreef Welmoed Vlieger een interessante column in Trouw. Ze wees op de ogenschijnlijk ontbrekende innerlijke morele overtuigingen en waarden in onze huidige crisis en politieke orde. Onze democratie en rechtsstaat kunnen waarschijnlijk niet overleven met alleen wetten, regels en procedures. Ze benadrukt dat een democratie de innerlijke reflectie en ervaring van haar individuele burgers nodig heeft om te beseffen waarom waarden als vrijheid, vertrouwen, respect en zorg voor elkaar zo belangrijk zijn. En deze innerlijke dimensie van de samenleving kan alleen in vrijheid worden ontwikkeld, nooit van bovenaf gecontroleerd.

Dit komt overeen met mijn punt over waarden (in mijn beschrijving van fase 6). Veel belangrijker dan onze individuele en collectieve handelingen en meningen zijn de waarden en principes (of het gebrek daaraan) waarop ze zijn gebaseerd. De Bijbel staat vol met dergelijke verwijzingen naar het innerlijke leven dat belangrijker is dan de uiterlijke manifestaties, bijvoorbeeld Spreuken 4:23 (NIV), “Bewaak bovenal je hart, want alles wat je doet vloeit daaruit voort”. Omdat we de wereld niet kunnen verbeteren met een technocratisch experiment, moeten we het resoluut afwijzen. Dit stemt overeen met onze profetische verantwoordelijkheid zoals genoemd in punt 6.

Welmoed besluit haar column door ons op te roepen om naar onze innerlijke stem en naar de stemmen van anderen te luisteren, transparantie en open debat op waarde te schatten, en ons te laten inspireren door het transcendente (ik zou zeggen de Heilige Geest). In de titel spreekt ze over de ‘heilige’ plicht van de machtigen. Zij moeten beseffen dat ze niet alwetend zijn en alleen kunnen functioneren naarmate ze aan hogere principes gehoorzamen. Het is arrogant van hen om te suggereren dat ze zichzelf zomaar een nieuwe cultuur kunnen opleggen, tenzij ze iets heel oppervlakkigs hebben gepland. Onze enige hoop op groei en het doorzien van de populaire misleidingen is stevig en bewust geworteld te blijven in de wijnstok die Jezus Christus heet en te begrijpen wat geestelijk snoeien van ons vraagt.

Dit bericht is ook beschikbaar in het: Engels