Raymond al jaren zonder school

Artikel Haarlems Dagblad 7 september 2013 over Raymond als thuiszitter
aangevuld met extra toelichting en bewijs (zie blokken met grijze achtergrond)

Er is een categorie kinderen waarvoor niets is geregeld. Tot die ontdekking kwam de vader van Raymond Theunisz (20) uit Haarlem. Zijn zoon heeft een autistische stoornis, krijgt al sinds 2010 geen les meer en zit thuis. Dunamare liet Raymond vallen, meent vader Jaap Theunisz. Een zeer uitzonderlijk geval, menen de schooldirecteur en Dunamare.

Raymond zit al jaren thuis zonder school

Raymond en ik in de zaterdagkrant

Raymond Theunisz (20 jaar) zit al jaren thuis zonder onderwijs te krijgen. In zijn eentje probeert hij zijn laatste drie vmbo-certificaten te halen, want hij wil naar het mbo. De Haarlemmer heeft PDD-NOS, een autistische stoornis, en begon in 2007 aan voortgezet speciaal onderwijs op de Daaf Gelukschool. Zijn schoolgebouw achter het Marsmanplein is inmiddels allang gesloopt, maar Raymond heeft nog steeds geen diploma.

Sinds begin 2010 krijgt hij geen les meer. Zijn school en zijn vader vlogen elkaar in de haren over de betaling van een alternatieve begeleiding-op-maat die Raymond kreeg.

De slechte verstandhouding ontstond pas in de loop van het schooljaar 2011/2012 toen bleek dat de school schriftelijke beloften niet nakwam.

Het wrange was voor Raymond dat zijn schoolloopbaan voortijdig eindigde omdat de school niet over de brug kwam met geld om de rekeningen te betalen. Vader Jaap Theunisz brengt het verhaal naar buiten omdat hij vraagtekens zet bij de inzet van onderwijskoepel Dunamare, die hier een monopoliepositie heeft, om zijn zoon te helpen. En om aan te tonen dat je als ouder met thuiszittend kind eenzaam met je rug tegen de muur staat. “Het grootste probleem is dat je als ouder in je eentje alles moet uitzoeken en moet opboksen tegen een grote schoolorganisatie. Er is een categorie kinderen waar niets voor wordt geregeld.”

Raymonds schoolproblemen ontstonden toen hij niet meer in die klas les kon krijgen omdat hij een te hoge prikkelgevoeligheid heeft. “De school kon hem te weinig begeleiding bieden”, is de mening van vader Jaap.

Een mislukte poging hem op een school van Heliomare in Wijk aan Zee te krijgen, zette de verhouding met de familie Theunisz al op scherp.

Hierover volgt binnenkort een aparte blog.

Schooldirecteur Egbert Raateland en Dunamare, waar de speciale scholen Daaf Geluk en Prof. dr. Gunningschool toe behoren, lieten Raymond vallen, meent Theunisz: “Al sinds 2010 wordt er niet adequaat en betrouwbaar met de belangen van Raymond omgegaan. De onzekerheid duurt nog altijd voort. Raymond, ikzelf en andere ouders en kinderen zijn ernstig gedupeerd.”

Megakids

Het conflict liep zo hoog op dat de Landelijke Klachten Commissie een uitspraak moest doen. Moest de school de rekening nou wel of niet oppakken? De schooldirecteur had volgens Theunisz afgesproken dat de Haarlemse organisatie Megakids individuele begeleiding mocht gaan geven.

De school spreekt graag van individuele of één op één begeleiding, omdat ze hopen dat mensen dan denken dat het onbetaalbaar is. In werkelijkheid kan een begeleider best twee kinderen intensief begeleiden. Daarop was het tarief van Megakids ook gebaseerd. En doordat de kinderen vaak minder uren les kunnen verdragen, hoeft het niet veel duurder te zijn dan klassikaal onderwijs. Een tijdig door mij aangeleverde correctie (ik spreek van intensieve begeleiding) is helaas niet door de krant overgenomen.

Die afspraak staat volgens Theunisz ook zwart op wit.

Dat is niet zomaar een mening. Hier is het verslag, gedateerd 4-8-2011, waarin de afspraak is vastgelegd: Onderwijsconsulent rapport 2 (klik voor inzage). Op zich al opmerkelijk dat een onderwijsconsulent betrokken was, wiens advies dus niet is opgevolgd.

Het volgende fragment uit het verslag laat aan duidelijkheid niets te wensen over: “Uiteindelijk worden de volgende definitieve afspraken gemaakt. De stage gaat door, begeleid door N.K. en waar mogelijk wordt de stage uitgebreid. De Gunningschool levert boeken en een lesprogramma, certificaten via het IVIO-systeem. Een aan te wijzen mentor van de school levert het werk aan en heeft contact. De school levert een handelingsplan. Megakids geeft een dag per week les vanuit de aangeleverde stof. Alle aanwezigen vinden dit een goede oplossing en er wordt nadrukkelijk toegezegd dat dit niet weer fout loopt.“

Maar de rekeningen die Megakids vervolgens wilde indienen, werden nooit aanvaard of betaald. Daardoor kon deze begeleiding, die Raymond erg hielp, uiteindelijk niet doorgaan. Een jaar lang hield Raateland Megakids op een afstandje en weigerde te overleggen over tarieven. Theunisz: “Het leek een goede deal te zijn en Raymond was er zeer bij gebaat. Maar opeens was het meer dan een jaar later en had Megakids nog steeds het geld niet. Lange tijd was het excuus dat de Inspectie het nog moest goedkeuren. Maar het dossier is nooit aan de inspectie voorgelegd.”

Hiernaast ziet u het bewijs afgebeeld dat het dossier klaar lag om te worden verstuurd (veel te laat, maar dat terzijde). Vervolgens heb ik een machtiging moeten opsturen. Toen ik later vroeg wat de reactie van de Inspectie was, kreeg ik eerst te horen dat de Inspectie geen uitspraak had gedaan, omdat het dossier te laat was ingediend. Dit bleek een leugen te zijn. Tijdens de klachtenprocedure werd uit het Verweer van Dunamare (klik voor inzage) duidelijk dat het dossier helemaal niet was ingediend. Zie pagina 2 bovenaan.

In september 2012 zei de school dat ze Raymond weer zelf les zou gaan geven, na schooltijd. Daar was echter ook begeleiding voor nodig en die wilde de school niet betalen. “Raymond kon niet tegen deze onzekerheid. Ik was het zo zat. Om er een einde aan te maken heb ik Raymond uitgeschreven, want Raymond kan vanwege zijn aandoening nog minder tegen dit soort onzekerheid dan andere mensen. Hij raakt in een depressie omdat hij niet weet waar hij aan toe is. Hij begrijpt niet waar hij het allemaal voor doet als hij nooit iets mag afmaken. Raymond zat echt niet ver meer van het MBO, maar de stekker is er uitgetrokken.”

De Klachten Commissie durfde het volgens Theunisz niet aan om Dunamare aan te pakken. Volgens Theunisz kwam de school ermee weg dat ze geen onderwijsgeld hoefde te betalen aan een niet-onderwijsinstelling als Megakids. Ondanks de eerdere afspraken. De klachtencommissie oordeelde ook dat Dunamare gelijk heeft dat onderwijsgeld voor Raymond niet naar Megakids kan.

De klachtencommissie heeft nooit gesteld dat het niet kan, maar alleen dat de school het niet hoeft te doen, en wel omdat de Inspectie geen duidelijkheid zou hebben gegeven over de vraag of het wel of niet kan. Zie hier de LKC Uitspraak (klik voor inzage). Let vooral op pagina 4, 1e alinea onder punt 4. De LKC spreekt daar over “het feit” (!) “dat de lnspectie verweerders ook geen definitief uitsluitsel heeft gegeven.”

Een correctie die ik naar het Haarlems Dagblad had gestuurd, is helaas niet in de definitieve versie van het artikel opgenomen. Het foutieve beeld dat nu is ontstaan, van een klachtencommissie die de samenwerking op wettelijke gronden afkeurt, is des te erger, omdat de Inspectie niet eens de kans heeft gehad om duidelijkheid te scheppen. Zoals we hierboven zagen, is het dossier nooit aan de Inspectie voorgelegd, maar heeft er alleen voorbereidend overleg plaatsgevonden. Dit is overigens ook een misser van de klachtencommissie. Ik heb de Inspectie geïnformeerd dat zij de zwarte piet toegespeeld hadden gekregen. Per brief van 12 februari 2013 liet de Inspectie weten dat de school zelf mag bepalen of ze een derde partij inschakelen. We lezen hier geen voorwaarde dat het een onderwijsinstelling moet zijn. Ook zou de Inspectie nog contact opnemen met de school “om tot een definitief uitsluitsel te komen“. Hier heb ik nooit meer iets van vernomen. De klachtencommissie (die kennelijk geen navraag had gedaan bij de Inspectie) ging ook vrijuit.

Maar ook dat de communicatie met de familie Theunisz ver onder de maat was.

Excuses

Directeur Raateland heeft zijn excuses aangeboden voor de wijze waarop Raymond en zijn vader Jaap jarenlang zijn behandeld. Theunisz: ,,Die excuses zijn achteraf nogal makkelijk te geven. Maar goed, de commissie geeft in ieder geval een duidelijk signaal af dat in geval van thuiszittende kinderen de ouders veel meer betrokken moeten worden bij de aanpak van de school.’’

Voor de onderwijsstichting Dunamare heeft hij geen goed woord over. “Geld dat voor Raymond was bestemd, is in de organisatie gestopt.

Raymond heeft lange tijd helemaal geen begeleiding gekregen. In die tijd ontving de school wel de vaste bekostiging plus het zogenaamde rugzakje. Over het jaar dat men samenwerkte met Megakids, betaalde men maar de helft van het tarief, terwijl ik heb berekend dat men het normale tarief zou kunnen betalen vanuit het rugzakje. De inzet van de docent plus de overhead zou dan ook nog makkelijk betaald kunnen worden. De school wenste niet aan te geven wat er onjuist was aan deze berekening. Zie verderop voor mijn commentaar op de overhead.

Ik denk dat het pure onwil is om leerlingen les te geven die veel begeleiding nodig hebben. Er zijn experimenten zoals bij Megakids van combinaties van zorg en onderwijs. Maar Dunamare wil daar niet aan beginnen. Ik ben overtuigd dat er onwil aan ten grondslag ligt. En jaloezie, omdat anderen wel les kunnen geven aan Raymond. Maar wie neemt de verantwoordelijkheid voor onderwijs aan kinderen als Raymond? De school in ieder geval niet. Ze zeggen dat het om een klein aantal gaat en vervolgens beroepen ze zich op overmacht. Zo kun je altijd onder je zorgplicht uitkomen.”

En Raymond zelf? Hij vraagt vaak hoe het zit en wanneer hij duidelijkheid krijgt. De ouders van Raymond scheidden in 2007 en hij woonde tot voor kort met zijn broer bij zijn vader. Vanwege zijn autisme is Raymond niet erg spraakzaam. Maar hij genoot van zijn stage bij een sportschool waar hij zou willen werken en zegt graag bij Megakids in de Rijnstraat te zijn. Over dat hij van zijn oude school af moest, zegt Raymond: ,,Ik kwam in een andere klas en was mijn vriendjes kwijt. Ik ben nu best wel boos over waarom het zo moet lopen.”

—- einde interview —-

School leert lessen uit zaak Raymond                                                          7-9-2013

Schooldirecteur Egbert Raateland en Sophie de Boer, lid van het college van bestuur van Dunamare, betreuren het dat de schoolloopbaan van Raymond Theunisz voortijdig is beëindigd. Zij willen erop wijzen dat het om een zeer uitzonderlijk geval gaat. Dagelijks bezoeken duizenden kinderen de Dunamare-scholen terwijl in heel Zuid-Kennemerland maar dertig thuiszitters zijn.

Gemeenten houden cijfers over thuiszitters kunstmatig laag door leerlingen van 18 en ouder niet mee te tellen, terwijl die nog wel geacht worden een startkwalificatie te halen. Ook leerlingen die niet ingeschreven zijn op een school, worden niet meegeteld. Daarnaast worden niet alle gevallen gemeld bij leerplicht. Bij Raymond was dit ook niet gebeurd. Pas toen ik een half jaar later zelf contact opnam met leerplicht, ging het balletje rollen. De leerplichtambtenaar was overigens al weer tevreden toen Raymond voor een half jaartje op proef op het REA-college was geplaatst. Dat er heel veel onzekerheid was over wat daarna moest gebeuren, interesseerde haar niet in het minst. In een klachtenprocedure gaf de gemeente aan dat ze niet vonden dat de LPA een regisserende rol had. Daarin verschilden ze van mening met de Nationale Ombudsman die spoedig daarna een rapport over thuiszitters zou uitbrengen, aan welk rapport ik overigens nog had bijgedragen (ik wordt daarin enkele malen geciteerd). Zie: Hoera ik ga weer naar school

De Boer: “Wij slagen er aardig in om zo veel mogelijk mensen naar school te krijgen. De voorzieningen zijn goed op peil.”

Zij willen graag in zijn algemeenheid reageren op de geschiedenis van Raymond, maar ze willen er geen welles/nietes-spelletje van maken in de krant. Op school is er naar aanleiding van de geschiedenis van Raymond in ieder geval een aantal lessen geleerd. Raateland: “Ik kan me voorstellen dat je als ouder met de handen in het haar komt te zitten als jouw kind niet meer naar school kan en niemand kan helpen. Ik pleit er daarom voor dat ouders, school en externe partijen beter moeten samenwerken in het belang van het kind. Nu stokt het overleg nog wel eens. Een betere afstemming is nodig, in plaats van een situatie dat school en ouder tegenover elkaar komen te staan.”

Dat is nu precies waarom de Ombudsman vond dat iets of iemand de regie moest krijgen. Het heeft nu eenmaal geen zin als de ene partij tegen de andere zegt dat hij beter moet samenwerken. Want dat zou net zo goed omgekeerd kunnen zijn. Het pleidooi van Raateland is in deze vorm volstrekt zinloos, want veel te vrijblijvend.

Over de communicatie met vader Jaap Theunisz zegt hij: “Hoewel ik aan deze zaak buitenproportioneel veel uren heb moeten besteden, vind ik dat de contacten met de ouders altijd heel belangrijk zijn en blijven. We hebben elke week contact met de ouders. De mentor belt altijd, zelfs als er niets te melden valt. En we documenteren alles netjes. Ik had in dit geval beter met betrokkenen kunnen communiceren.”

Er is zeker niet elke week contact met de ouders geweest. Ouders en hulpverleners konden de mentor wel goed bereiken, maar deze kon op financiële vragen geen antwoord geven. De directie was voor meerdere ouders en hulpverleners slecht bereikbaar. Wat de documentatie betreft: het schooldossier dat ik heb opgevraagd bevatte vrijwel geen verslagen van intern overleg over Raymond. Dat betekent dat te weinig werd gedocumenteerd, ofwel dat daadwerkelijk weinig over Raymond is gesproken.

Met de externe partij Megakids bestaat er geen goede samenwerking. De Boer: “Ze zijn intrinsiek gemotiveerd. Maar we hebben een visieverschil met ze.”

Ik heb veel verklaringen gehoord voor het afbreken van de samenwerking, maar dit is weer nieuw voor mij. Als er een verschil van visie was, hoe valt dan te verklaren dat er een jaar lang inhoudelijk gezien “tot tevredenheid” is samengewerkt, zoals ook de klachtencommissie schrijft (zie pagina 4 punt 4, 1e alinea)? Zelf hebben Raymond en ik de samenwerking ook als uiterst plezierig ervaren. En al zou er een visieverschil zijn, dat is toch geen reden om Raymond geen onderwijs meer te geven? Ik heb ook wel eens een visieverschil, maar dan laat ik de mensen die op mij vertrouwen toch niet vallen? Er is maar één conclusie mogelijk. Het zogenaamde “visieverschil” ging wel degelijk over geld. Opvallend is tot besluit dat het Bestuur op 13 juli 2012 nog schrijft dat Megakids zal worden ingeschakeld als de school het onderwijs echt niet zelf kan verzorgen. Zie punt 3 van deze brief. Hoe is dat mogelijk als er het afgelopen jaar vooral een verschil van visie was?

Raateland: “”Er is in eerste instantie naar het kind gekeken en pas daarna naar de financiele consequenties. Een driehoek zoals ik voorstelde, is met anderen wel mogelijk. Dan gaat het goed. Met Megakids ging de samenwerking niet fijn.”

Het is niet duidelijk welke driehoek nu precies is of wordt voorgesteld. Als er met andere partijen betere ervaringen waren, waarom zijn wij dan nooit met die andere partijen in aanraking gebracht? Ook binnen het Samenwerkingsverband dat al functioneerde, vooruitlopend op de invoering van Passend Onderwijs, lijkt Raymond nooit te zijn besproken, te oordelen naar het schooldossier. Het is veel waarschijnlijker dat de school met geen enkele partij bereid is een samenwerking aan te gaan, behalve wanneer dit op een koopje kan worden gedaan.

De school kon niet voldoen aan alle kosten van Megakids. Daardoor kon niet worden betaald en buiten deze mogelijkheid was er geen mogelijkheid meer om Raymond Theunisz les te geven. Dat het zo uit de hand kon lopen met misverstanden over afspraken en tarieven, noemt Raateland een ‘leermoment.’ “Nu zorg ik voortaan altijd voor een contract van tevoren. Dan weet ik om welke tarieven het gaat en hoeveel uren”

Dit is de eerste keer dat we lezen dat de school inderdaad een les heeft getrokken uit deze affaire. Maar wat voor les is dit eigenlijk? Als de directeur eerder had onderhandeld over een contract, had Raymond dan nu wel de noodzakelijke begeleiding gehad? Zeker weten van niet, want hij had immers moeite met het tarief. Bovendien lees ik niet dat hij ook eerder een verzoek bij de Inspectie zou hebben ingediend. Het doet me denken aan de Raad van Bestuur van Heliomare, die ook een les had getrokken. Helaas hield dit in dat er alleen maar minder kinderen zouden worden toegelaten als er enige twijfel bestond over de financiering. Ik voelde me toen bijna schuldig dat ik een klacht had ingediend, gezien de bureacratische gevolgen voor toekomstige lotgenoten.

Volgens De Boer gaat de discussie niet over de hoogte van het bedrag dat aan Megakids moest worden betaald. “We konden simpelweg niet veel betalen vanwege wet- en regelgeving. Megakids is geen onderwijsinstelling, daar kan geen onderwijsgeld heen. We zijn er ondertussen wel uitgekomen met Megakids.”

Het is niet de eerste keer dat de school zichzelf tegenspreekt. Hoe kun je de ene keer zeggen dat je “niet veel” kunt betalen vanwege wet- en regelgeving, en vervolgens dat je helemaal niets mag betalen, vanwege diezelfde wet- en regelgeving? En hoe kun je je beroepen op de wet- en regelgeving, als je net de klachtencommissie hebt overtuigd dat zelfs de Inspectie daarover geen duidelijkheid kan geven? Onder het zelfverzekerde verhaal gaat een gigantisch gedraai schuil. En met “eruit gekomen met Megakids” bedoelt men dat Megakids aan het begin van het volgende schooljaar met terugwerkende kracht de helft van de kosten vergoed heeft gekregen, waardoor nog altijd een flinke schadepost overbleef.

Met De Boer werpt Raateland het verwijt verre van zich dat onderwijsgeld dat speciaal voor Raymond Theunisz is bedoeld in de overheadskosten zou zijn verdwenen. Raateland: “Dat bestrijd ik ten zeerste. Het grootste deel van het geld dat hier binnenkomt, gaat naar personeelskosten. Om aan de Wet voor expertisecentra te voldoen, moet je echt wel wat doen. Ik snap wel dat ouders dit verwijt hebben, maar het is niet zo.” De Boer: “Als ouder zie je niet direct wat er met dat geld gebeurt.”

Nee, en als je ernaar vraagt, krijg je ook geen enkele informatie. Dat wil men ook graag zo houden, want anders zou je als ouders echt invloed kunnen gaan uitoefenen. Eén ding weet ik wel, namelijk dat de school zichzelf opnieuw tegenspreekt. Op 12 oktober 2012 gaf de heer Raateland aan dat er geld is voor groepen van 7 leerlingen. Maar omdat ook de overhead betaald moest worden (zijn woorden), werkte men met groepen van 9 à 11 leerlingen. Dit betekent een overhead van circa 43%. Best mogelijk dat dit vooral personele kosten zijn, maar het blijft overhead in de zin van geen direct contact met Raymond. Kijken we dan naar wat bijvoorbeeld een orthopedagoog heeft gedaan, dan is dat bitter weinig, terwijl Raymond dat juist als geen ander nodig had. Er is niet eens een handelingsplan gemaakt (volgens de onderwijsconsulent de taak van de school). Er is lang gedaan over het bijeenzoeken van reeds aanwezige documenten voor toetsing door de Inspectie, en die documenten zijn vervolgens niet opgestuurd. Er is niet gebleken van enig intern overleg over Raymond behalve als het gaat om de kosten en de regeltjes, overigens zonder dat die laatste duidelijk werden. Kortom, wat kopen we ervoor?

Op de Prof. Dr. Gunningschool voor voortgezet speciaal onderwijs zitten bijna vierhonderd leerlingen. ,,Wij zijn een school die tijd heeft om kinderen intensief te ondersteunen. Dat is ook succesvol gebleken. Het bieden van passende examens is een van onze stokpaardjes. Zo bieden we perspectief.’’ Hij wil maar zeggen: de samenwerking gaat vele malen goed en een enkele keer fout. Haarlem telt dertien thuiszitters, heel Zuid-Kennemerland dertig. De Boer: “Wij slagen er aardig in om zoveel mogelijk mensen naar school te krijgen. Maar soms verwachten ouders meer dan wij kunnen. Dat zijn zeer extreme situaties.”

Het was voor Raymond en voor mij niet fijn om te lezen dat hij wordt gezien als een zeer extreem geval. Dat klopt ook niet, want hij heeft geen enkel gedragsprobleem en is ook niet achterlijk of zo. Hij heeft gewoon een langzame informatieverwerking en hoge prikkelgevoeligheid. En omdat het bij hem niet zo snel gaat, geef je hem dan maar helemaal geen onderwijs meer. Ik blijf het een schande vinden.

De school spreekt van niet kunnen, ik van niet willen. Ik kan dat ook aantonen. De heer Spijker (bestuurder) heeft op een raadsmarkt gezegd dat als er sprake is van meer behandeling dan onderwijs, het voor de school “ophoudt”. Dan heeft hij het dus niet over de kosten, maar over de mate van handicap. Het probleem is dat er op deze manier kinderen afvallen, die voor geen enkele andere vorm van onderwijs in aanmerking komen. Voor kinderen die in een instelling verblijven bestaat wel een aparte regeling.

Dat Dunamare met 24 scholen een monopoliepositie heeft verworven in Zuid-Kennemerland betekent volgens De Boer een extra verantwoordelijkheid om leerlingen binnenboord te houden. Ook al beweren anderen dat Dunamare die machtspositie misbruikt. “Dat is de keerzijde. Wij vinden dat we altijd een alternatief moeten bieden. Het kan gewoon niet dat wij kinderen afwijzen omdat ze daarna nergens meer terecht kunnen.”

Maar dat is dus precies wat hier wel gebeurt! En ik heb contact met ouders van allerlei kinderen die in hetzelfde schuitje zitten, ook bij de Gunningschool.

Als College van Bestuur zeggen we wel eens tegen een school: “jij bent nu aan de beurt om deze leerling op te pakken. Een leerling zonder school: dat kan niet meer. Voordat Dunamare ontstond had je een veel grotere groep leerlingen die niet op school zat. De minder gewenste leerlingen werden als hete aardappels heen en weer geschoven. Dat aantal is nu een stuk kleiner geworden.”

Vraag: Welk aantal is een stuk kleiner geworden? Antwoord: Het aantal minder gewenste leerlingen die als hete aardappels heen en weer worden geschoven. De school zou zich eens moeten afvragen of kinderen ooit “minder gewenst” mogen zijn. Hoe leuk zouden zij het zelf vinden om te worden vergeleken met een “hete aardappel”? En zou het leuker worden als zij slechts één van de weinige “hete aardappelen” zouden worden genoemd die ondanks alle verbeteringen zijn overgebleven?

Misschien is het nog waar ook en is Dunamare zelf een soort hete aardappel. Omdat een klachtencommissie ze niet durft aan te pakken. En omdat ze serieus denken dat alleen al hun schaalgrootte de meeste problemen oplost, zodat ze verder niet meer hoeven te innoveren of te investeren of naar ouders te luisteren. En omdat er list en bedrog in het spel is, daar waar elk kwetsbaar kind of jongere gekoesterd zou moeten worden, zeker als hij na alles wat hij heeft meegemaakt, nog steeds onderwijs wil ontvangen. Maar laat het een troost zijn voor Dunamare: Ze zijn slechts één van de weinigen die nog zo lastig hanteerbaar zijn. Of zou dit toch nog vaker voorkomen dan “gewenst”? Zie http://www.noordhollandsdagblad.nl/stadstreek/metropool/article24464843.ece/Duizenden-kinderen-gaan-niet-naar-school