Van het weekend las ik een interessante column van Jamal Ouariachi over “de” omgekeerde vlag. De schrijver groeide in Nederland op, maar bracht in zijn jeugd veel zomers door bij zijn familie in Marokko. Dit maakte het voor mij extra interessant hoe hij aankeek tegen deze uiting van nederlands boerenprotest. Ik werd niet teleurgesteld. Hij hangt een heel logisch verhaal op, maar helemaal op het eind laat hij zijn eigen logica opeens los. Zijn emoties trekken dan de conclusie, en dan krijg je niet wat je verwacht. Ik zal uitleggen wat ik bedoel.

Jamal beschrijft hoe hij in de genoemde zomers vaak langs een rij lantaarnpalen kwam met daarop afwisselend een portret van koning Hassan II en een Marokkaanse vlag. Hassan II wenst hij toe dat “zijn zwarte dictatorsziel voor eeuwig rot in de hel”. De toon is gezet. De vlag van zijn land van oorsprong is daarmee ook “vuilnis”. Hij heeft in het algemeen ook “nooit veel opgehad met nationalisme of welk ander al te dwingend collectief gevoel dan ook”.

Uiteraard keurt hij de hakenkruisvlaggen af en de massa’s die hersenloos een psychopaat toejuichen. Hij noemt geen verdere namen, zodat zijn uitspraak zo breed mogelijk kan worden toegepast. Want, zo licht hij toe, eigenlijk heeft elke vlag een keerzijde. De eenheid die ermee wordt gesymboliseerd, maakt ook iedereen die zich er niet achter schaart, tot de vijand. Wie niet binnen de groep valt, moet “opdonderen”.

Ik kan me helemaal vinden in deze analyse, ook al maakt dit het wel moeilijk om ooit nog welke vlag dan ook te gebruiken. In Amerika heeft de verering van de stars en stripes een mijns inziens bijna bizarre vorm aangenomen. Je zou verwachten dat dit christenen zou afschrikken, maar de meesten daar lijken de vlag juist tot een onmisbaar onderdeel van hun religie te hebben gemaakt. Zulke excessen moeten hier zeker worden voorkomen.

Maar klopt het wel dat de omgekeerde driekleur van de boeren ook zo’n “fascistoïde symbool van een afgedwongen schisma” is? En als het daar al een symbool van is, door wie is dit schisma dan afgedwongen? Zouden de boeren dit spontaan hebben bedacht om zich nog eens flink af te zetten tegen de stedelingen, de afnemers van hun producten? Zouden zij echt niet beseffen dat stad en land elkaar nodig hebben?

De betekenis van omkering

Of begint juist de heersende macht, die zich verschuilt achter de gewone driekleur, steeds meer sectarische en dictatoriale trekjes te vertonen? En beseft deze niet dat wij de boeren nodig hebben? Iedereen die niet volmondig de woorden van Rutte kon beamen dat Nederland toch nog steeds zo’n “gaaf land” is, had al geruime tijd het gevoel dat hij mocht “opdonderen”. Ik vind het fijn dat wij tot nu toe in Nederland onze relatieve vrijheid, en in ieder geval de overwinning op nazi-duitsland, met een vlag erbij konden vieren.

Maar het valt me wel op dat het niet wordt gewaardeerd als je opmerkt dat die vrijheid flink onder druk staat. De overheid en het internationale bedrijfsleven bemoeien zich steeds vaker ingrijpend met hoe wij zouden moeten leven en denken. Als die overheid, die vele decennia lang (met succes) de boeren heeft aangezet tot schaalvergroting en innovatie, dan ook nog eens plotseling het roer 180 graden omgooit, dan was een flinke opstand te verwachten.

Hierdoor werd onze gewone vlag niet meer alleen een symbool van vrijheid, maar van een vrijheid die men voor lief neemt, niet meer verdedigt en die al aardig afbrokkelt. Mogelijk zelfs een makkelijke manier om het steeds grotere gezag van een wereldwijde technocratische elite te beschermen. Je doet net alsof Nederland nog zelf iets wezenlijks te kiezen heeft. In dat licht gezien is de omgekeerde vlag geen middel om anderen buiten te sluiten of verder gesprek onmogelijk te maken, maar juist een protest tegen het niet onderhandelen zoals we in Nederland eerder wel gewend waren.

De plotselinge veranderingen doen ook vrezen dat Nederland niet meer vanuit Nederland zelf wordt geregeerd. Heel duidelijk stelden de VVD en D66 dat er aan “de” doelstellingen (alles netjes gekoppeld aan de SDG’s van de VN en het WEF) niet te tornen viel. Heel ondiplomatiek en voor de vorm stuurden ze Remkes als onderhandelaar op de boeren af, in de wetenschap dat hij in 2020 aan de wieg had gestaan van het stikstofrapport, en dus zeker niet onpartijdig kan worden genoemd. Ook dit zijn eigenlijk on-Nederlandse toestanden.

Wankele basis en andere agenda

Verder is gebleken dat Nederland het enige land is dat consequent de cijfers over de stikstofuitstoot naar Brussel stuurt. Een goede vergelijking van onze bijdrage is dus niet eens mogelijk. Daarnaast zijn de normen in een land als Duitsland vele malen hoger. “Een bedrijf heeft pas een vergunning nodig bij een berekende depositie van 100 gram stikstof per hectare per jaar”. In Nederland slaat de schrik al toe bij 0,7 (was tot 2019: 14). Hoe is dit mogelijk binnen één Europa? Dat het huidige regime mogelijk een heel andere agenda heeft, namelijk het verkrijgen van landbouwgrond voor de bouw van woningen (zie ook het Tristate City plan van de WEF) kan ik helaas niet uitsluiten en het zal de boeren ook niet minder bezorgd maken.

Dat de omgekeerde vlag niet wervend, maar juist spottend is bedoeld, blijkt ook uit de kleur blauw die nu bovenaan wappert. Dit is de kleur van de elite die nu de baas is, wat uiteraard juist niet de bedoeling is in een democratie. Je kunt dus niet zeggen dat deze vlag allen die niet tot de elite behoren, buitensluit, was dat was al zo. Het liefst zouden de boeren en vele anderen de gewone vlag weer laten wapperen, met de rode kleur van het volk weer bovenaan, maar dan zal het volk zich eerst wel weer gehoord moeten voelen.

Conclusie

Kortom, het klopt dat elke vlag de neiging heeft andersdenkenden uit te sluiten. Waarom dat dan méér zou gelden voor de omgekeerde vlag dan voor de gewone Nederlandse vlag, zodat de column daar triomfantelijk mee afsluit, is mij niet duidelijk. Ik zie de omgekeerde versie maar voor wat die altijd is geweest: een noodsignaal. Wie dat respectloos vindt, moet zich maar eens afvragen of hij niet teveel heil verwacht van de gewone vlag. Die vlag gaat ons bijvoorbeeld ook niet redden bij een eventueel wereldwijd voedseltekort als gevolg van onbetaalbaar geworden kunstmest door hoge energietarieven. Toch hoor ik genoeg mensen om mij heen zeggen: “Dan halen we toch gewoon wat meer voedsel uit het buitenland?” Alsof dat transport zo ecologisch verantwoord is en of de voorraden daar onbeperkt zijn en niet in prijs zullen stijgen.

Een reductie van het aantal boeren mag dan voor het goede doel heten te zijn (hoewel ik het bewijs daarvan nog niet heb gezien), maar het kan ook op een meer respectvolle manier. Want het respect voor mensen lijkt mij nog iets belangrijker dan het respect voor een lapje textiel. Om met Jamal te spreken, “ik heb nooit veel op gehad met … welk dwingend collectief gevoel dan ook”.